Aralık ayına geldiğimize göre “her şeye burnunu sokma görevi” bu ay; Yılbaşı ağacı (Çam Ağacı) süsleyen kişileri eleştirmek, ötekileştirmek, özenti bulmak ve hatta Türk/ Müslüman olmamakla suçlamak. Kısmen doğru, yer yer hatalı, genel olarak ise yanlış yere odaklanılmış bir durum var bana göre. Harekete geçmekten, bir şeyler üretmekten, empati yapmaktan çok uzağız. Çünkü çok meşgulüz. Eleştirmeye, çekiştirmeye, ötekileştirmeye ayırdığımız enerji; “en doğrusunu ben yapıyorum” egosuna ihtiyacımız var. Bütünü görmeye çalışmak yerine zihnimizin hangi eğilimde olduğunu ortaya çıkarmak kolay. Bunu neden yapıyoruz? Ülkemizde yılbaşı- Noel karmaşası bu yılda son gaz devam ediyorken “nasıl bakarsak onu görürüz” mottosunu aklımızdan çıkarmamak gerek.
Yılbaşı ve Noel Arasındaki Fark Nedir?
Yılbaşı, yeni bir yıla adım atma eylemidir; herhangi bir takvime göre içinde bulunulan yılın bitimi ve bir sonraki yılın başlangıcı. Tarihçiler, yeni yıl kutlamalarının Roma İmparatoru Julis Sezar tarafından başlatıldığını belirtir.
Noel ise, her yıl 25 aralık tarihinde Hz. İsa’nın doğumunun kutlandığı Hristiyan bayramıdır. Ayrıca Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş veya Milât Yortusu olarak da bilinir.
Her yıl kutlamalar 24 Aralık’ta Noel arifesi ile başlar ve bazı ülkelerde 26 Aralık akşamına kadar devam eder. Ermeni kilisesi gibi bazı Doğu Ortodoks Kiliseleri, jülyen takviminde 25 Aralık’a denk gelen 6 Ocak’ı Noel olarak kutlarlar.
Tarihlerin yakınlığı ve kutlamaların benzerliği açısından iç içe geçmiş ve birbirlerine özenilerek/imrenilerek ortaya çıkmış olduğu pek muhtemel olmakla birlikte “Dini Kökeni Açısından Noel ve Yılbaşı” adlı makaleye göre, Hristiyanlarda pekala Pagan kültürü ve inancını benimsemiş/ alıntılamış olmalılar.
Türkiye’deki yılbaşı kutlamaları, Noel kutlamalarına benzer şekillerde gerçekleşiyor. Ancak çoğu kişi için bunların dini bir içeriği yok. Yılbaşı bizim için sadece eğlenmek ve birarada olmak için bahane. Bu kutlamaları kendimize özgü haliyle genişletip çoğaltmak elbette daha iyi olur. Ancak çoğu ailede özellikle çocuklar için yapılıyor bu ağaç süslemeleri.
Kültür Çatışması Mı? Kültür Kaynaşması Mı?
Dünya uzun zamandır son derece global. Birbirinden ayırmanın, etkilenmemenin mümkün olmadığı bir çağdayız. Kaldı ki bu o kadar da kötü bir şey değil. Hristiyanlık için dini bir boyutu olmasaydı (ki yılbaşı onlar için kutsal değil) eminim bu konu her yıl bu şekilde gündeme gelmez, eğlence ve bayramlarını benzer şekilde kutluyor olmamız büyük tartışmalar yaratmazdı. Ayrıca Hz. İsa’nın doğum günü kutlanıyorsa, o bizimde peygamberimiz değil mi? Elbette yozlaşmamak, kendi değerlerimizi korumak çok önemli. Ancak olaya, bunun bir kültür “çatışması” mı yoksa bir kültür “kaynaşması” mı olarak bakmak tamamen bizim elimizde.
Noel, Christmas, Noel Baba, Noel Ağacı gibi terimlerin yanında Yılbaşı ve Noel hakkında tanımlar ve tarihsel gelişimlerine bu makaleden ulaşabilirsiniz.
Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ
Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ
En önemli bilim insanlarımızdan Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, Yılbaşı, Noel, Noel Baba’nın Türklerdeki yerini çok daha farklı ve bağdaştırılabilir örneklerle, Mersin Üniversitesi’nde katıldığı bir söyleşide öğrencilerle paylaşmıştı.
Açıklamasında;
“Eski Türklerde, gökyüzü tanrısal bir güç olarak kabul edilirdi. Geceyle gündüz kavga halindeydi. 21 Aralık tarihinin ardından günlerin uzamaya başlaması, kutsal kabul edilen güneşin kavgayı kazandığı gün olarak kabul edilir ve bunun için şenlikler düzenlenirdi. Bu kutlamalarda ‘Akçam’ denilen çam dalı kullanılır, o çam dalının altına, Tanrı iyi insanlara iyi şeyler sunduğu için, hediyeler konulurdu. Tanrı, gelecek yıl iyi şeyler versin diye de, o çam dalına iyi dilekleri simgeleyen bezler, süsler bağlanırdı. O gün aileler bir araya gelir, yemekler yapılır, yenir, şarkılar söyleyip, dans edilirdi.”
Konuşmanın devamında, Yılbaşı- Noel karmaşası yaşanmasına neden olan diğer bir neden olan Noel Baba’nın da yine Türk geleneğinden günümüze geldiğini belirten Çığ;
“Bugün Noel Baba olarak kabul edilen yaşlı adamın, gökyüzü tanrısının kötü kardeşi yeryüzü tanrısı olduğuna inanılır. 22 Aralık’ta onun bile iyi olmaya karar vererek, kapı kapı dolaşıp hediyeler verdiği düşünülürdü. Noel Baba’nın kıyafetleri tıpkı Türk geleneklerindeki kıyafetleri yansıtır. Bu adet, Hunlarla birlikte Avrupa’ya, Hıristiyanlığın yaygınlaşmasıyla birlikte Hıristiyanlara geçti. Yılbaşı kutlama geleneği, 325 yılında alınan bir kararla Hz. İsa’yı anmak için kullanılmaya başlanmıştır”
şeklinde anlattığını da buraya not düşmek de fayda var.
Kapak Fotoğrafı: by Andy Holmes on Unsplash
